Inloggen
Als de stapeling aan maatschappelijke crises en affaires (woningmarkt, arbeidsmarkt, toeslagen) in 2021 iets positiefs heeft opgeleverd, dan is het dat er weer oog is voor collectieve, gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat we beter zien dat systemen mensen kunnen dwarszitten of zelfs verpletteren, en dat je dan als individu niet zo makkelijk ‘jezelf kunt invechten’, ‘eigen regie nemen’ of ‘alles uit jezelf halen’. Tijdens de woondemonstratie najaar 2021 zagen wanhopige woning zoekers soms voor het eerst dat ze deel uitmaakten van een grote groep, dat het misschien niet helemaal aan henzelf lag dat dat leuke huis nog niet binnen bereik was (‘dom dat je eerst voor een huurhuis koos’, ‘had je maar niet moeten lenen’, ‘pech dat je geen vast contract hebt’).
Een andere sector waar erg lang is vastgehouden aan individuele verantwoordelijkheid en maakbaarheid is de wereld van werk, carrière en persoonlijke ontwikkeling. Dat levert gemakzuchtige uitspraken op als ‘als je echt wilt vind je die droombaan wel’, ‘je had toch opleidingsbudget?’, ‘ze willen niet bewegen’ of ‘ik heb mijn positie toch ook helemaal zelf voor elkaar gebokst’. Het geloof in maakbaarheid, in combinatie met het geloof in de markt die alles oplost, heeft het loopbaanvakgebied weinig goed gedaan. Er lag en ligt teveel nadruk op het individu en er is te weinig transparantie over de botsing van belangen; werknemers ‘moeten’ eigen regie nemen, maar de werkgever, overheid of sector betaalt en weet al wat goed voor de werknemer is.
Gelukkig wordt steeds meer erkend dat ook de arbeidsmarkt geen gelijk speelveld is. Bewegen is een stuk eenvoudiger als je daarvoor competenties hebt aangeleerd en gemakkelijk de potjes en begeleiding weet te vinden. En als je omgeving je aanmoedigt in plaats van ontmoedigt. En als je in een sector werkt waar de werkgevers in tijden van arbeidsmarktkrapte niet ineens vergeten dat eigen regie een goed idee is. Wie helpt de loyale werkende –tegen de klippen op- om zijn of haar loopbaan-weg te vinden? In Engeland is een beweging op gang gekomen onder de vlag van career guidance and social justice die aandacht vraagt voor de sociale rechtvaardigheid in loopbanen. Een beweging die CNV en FNV graag naar Nederland brengen.
Hoopvolle ontwikkeling in deze, zijn de Regionale Mobiliteitsteams in 35 arbeidsmarktregio’s, waar loopbaancoaches van CNV (James) en FNV, samenwerken met o.a. UWV en gemeenten, om werkenden én werkzoekenden aan nieuw werk te helpen. Onafhankelijk en met oog voor systemen die soms in de weg kunnen zitten. Wat mij betreft geven we die Regionale Mobiliteitsteams een vervolg na 2022. Daarnaast zou het een basisvereiste in de opleiding voor loopbaancoaches moeten zijn, dat coaches niet alleen oog hebben voor de individuele keuzes die mensen kunnen maken maar ook bereid zijn om de maatschappelijke strijd aan te gaan voor eerlijke kansen in loopbanen. Een goede loopbaancoach moet soms de barricades op, dat lijkt me een mooi voornemen voor 2022.
Karlien Haak